Παναγία η Παρηγορήτισσα, η Βυζαντινή εκκλησία της Άρτας με τον πρωτοποριακό τρούλο που αιωρείται. Ο θρύλος του πρωτομάστορα που ζήλεψε το επίτευγμα του βοηθού του και τον δολοφόνησε. βίντεο

Η εκκλησία της Παναγίας Παρηγορήτισσας είναι αφιερωμένη στον Ευαγγελισμό της Θεοτόκου.

H μοναδική αρχιτεκτονική της καινοτομία, αποτελεί αντικείμενο μελέτης για τους μηχανικούς που ασχολούνται με την στατική κτηρίων στα τμήματα του Πολυτεχνείου. Πρόκειται για το σπουδαιότερο βυζαντινό μνημείο της Άρτας, αριστούργημα της βυζαντινής τέχνης με δικού της τύπου βασιλικό ρυθμό. Άρχισε να χτίζεται το 1260 από τον Μιχαήλ Β´ Άγγελο Κομνηνό -Δούκα που ήταν Δεσπότης της Ηπείρου και την γυναίκα του βασίλισσα Θεοδώρα, την κατοπινή Αγία Θεοδώρα και πολιούχο της Άρτας. Ο επιβλητικός ναός εκπλήσσει και εντυπωσιάζει ακόμα και σήμερα με τον γλυπτό πλούσιο διάκοσμο, τα ψηφιδωτά και τις τοιχογραφίες του. Αυτό όμως που τον κάνει μοναδικό είναι η αρχιτεκτονική έμπνευση και πρωτοπορία.




Η πατέντα με τον τρούλο που αιωρείται

Ο αρχιτέκτων και πρωτομάστορας της εποχής, θέλοντας να κρατήσει τον τρούλο- στον οποίο δεσπόζει το ψηφιδωτό του Παντοκράτορα- ορατό από την είσοδο, αλλά και για να υπάρχει ευρυχωρία και επαρκής φωτισμός, επινόησε και εφάρμοσε ένα πρωτότυπο και ιδιαιτέρως τολμηρό σχέδιο στήριξης του τρούλου. Κατόρθωσε να στηρίξει τον τρούλο με μια εντυπωσιακή μέθοδο, αποφεύγοντας να βάλει κολόνες στο κέντρο του ναού. Στις τέσσερις γωνιές της εκκλησίας τοποθέτησε από ένα ζευγάρι παραστάδες (κολόνες στήριξης). Πάνω σε αυτές έβαλε οριζοντίως κορμούς κιόνων πακτωμένους στους τοίχους. Στο ελεύθερο τμήμα αυτών που εξείχαν προς το εσωτερικό του ναού, τοποθετήθηκε ένας δεύτερος όροφος από κίονες και έτσι με αυτό το σύστημα, δηλαδή κολόνα σε κολόνα, οδηγήθηκε με ένα πυραμοειδές σχήμα και με σχεδόν αιωρούμενους κίονες προς τον τρούλο. 

  

Ο λαϊκός θρύλος με τον πρωτομάστορα που ζήλεψε μέχρι θανάτου τον βοηθό του 

  

Στο κτιστό τέμπλο του ναού της Παρηγορήτισσας, που αντικατέστησε το αρχικό μαρμάρινο, διακρίνονται επάλληλα στρώματα τοιχογραφιών που χρονολογούνται από τον 16ο έως τον 20ό αιώνα.

Σύμφωνα με την παράδοση, το κτίσιμο του ναού ειχε αναλάβει ένας σπουδαίος πρωτομάστορας. Ενώ οι εργασίες είχαν προχωρήσει αρκετά, αυτός επειδή ήταν περιζήτητος κλήθηκε να βγάλει τα σχέδια για μια άλλη εκκλησία. Αποφάσισε τότε να φύγει για λίγο αναθέτοντας στον βοηθό του τη συνέχιση του έργου μέχρι να επιστρέψει. Ο βοηθός του όμως, που ήταν ιδιαίτερα ευφυής και καλαίσθητος, άλλαξε τα σχέδια του πρωτομάστορα και το έχτισε με τον δικό του τρόπο. 

Όταν ο πρωτομάστορας επέστρεψε και είδε την εκκλησία ολοκληρωμένη , εντελώς διαφορετική και ασύγκριτα πιο όμορφη από τα δικά του σχέδια, ζήλεψε. Ο φθόνος τον οδήγησε στα άκρα και αποφάσισε να εκδικηθεί το βοηθό του, Κάλεσε τον κάλφα στην κορυφή της στέγης προφασιζόμενος ότι ήθελε να του υποδείξει μια ατέλεια. Εκείνος πιστεύοντας ότι το έργο του ήταν αψεγάδιαστο, ανέβηκε μαζί του για να δει τι ήταν αυτό που βρήκε ο πρωτομάστορας. Όταν έσκυψε για να δει, ο πρωτομάστορας τον έσπρωξε στο κενό. Εκείνος όμως πρόλαβε να πιαστεί πάνω του και έτσι παρασύρθηκαν και οι δύο. Ο θρύλος λέει ότι τα σώματά τους έχουν απολιθωθεί και βρίσκονται σαν δυο κόκκινες πέτρες στον περίβολο του ναού.

 

Οι δύο κατακόκκινες πέτρες, που βρίσκονται μέχρι και σήμερα στο πίσω μέρος του ναού, δεν έχουν καμία σχέση με κανένα άλλο πέτρωμα στον περίβολο.

 

 Ο θρύλος συνεχίζεται και υποστηρίζει ότι η Παναγία εμφανίστηκε στη μάνα του κάλφα για να την παρηγορήσει για τον άδικο χαμό του γιου της και γι ‘αυτό η εκκλησία ονομάζεται Παρηγορήτισσα ή Παρηγορήτρια. Σήμερα ο ναός έχει χαρακτηριστεί ως μνημείο το οποίο υπάγεται στην 8η εφορεία βυζαντινών αρχαιοτήτων.... 

 



Η Εκκλησία της Παρηγορήτισσας, αφιερωμένη στον Ευαγγελισμό της Θεοτόκου, αναμφίβολα είναι από τα πιο σημαντικά μνημεία της Άρτας και κατέχει εξέχουσα θέση στην ιστορία της βυζαντινής τέχνης. Βρίσκεται στη δυτική πλαγιά του λόφου Περάνθης και σύμφωνα με τις ενδείξεις άρχισε να χτίζεται μεταξύ των ετών 1283-1296 από το Μιχαήλ Β´ Άγγελο Κομνηνό - Δούκα που ήταν Δεσπότης της Ηπείρου και τη γυναίκα του βασίλισσα Θεοδώρα, τη μετέπειτα Αγία Θεοδώρα και πολιούχο της Άρτας...

  

Παλαιότερα υπήρξε καθολικό μεγάλου μοναστηριού, από το οποίο σώζονται επίσης η τράπεζα και 16 κελιά. Η σημερινή της μορφή οφείλεται στις εργασίες που έγιναν στο μνημείο από το Νικηφόρο Κομνηνό Δούκα και τη σύζυγό του Άννα Παλαιολογίνα στα τέλη του 13ου αιώνα. Ο πρωτότυπος αρχιτεκτονικός τύπος του ναού συνδυάζει τον οκταγωνικό στο ισόγειο με τον τύπο του σταυροειδούς εγγεγραμμένου στον όροφο. Ο κυρίως ναός, τετράγωνης κάτοψης και πυργοειδούς μορφής απολήγει ανατολικά σε τρεις τρίπλευρες αψίδες. Οι πολλές φθορές συντέλεσαν στο να χάσει ο ναός μεγάλο μέρος της εσωτερικής του αίγλης και της λαμπρότητάς του. Όμως, αυτό που εντυπωσιάζει τον επισκέπτη και κάνει τον ναό μοναδικό στον κόσμο είναι το σύστημα στήριξης του κεντρικού τρούλου της Παρηγορήτισσας. Πρόκειται για πραγματικά πρωτότυπο και τολμηρότατο, καθώς ο τρούλος δε στηρίζεται σε κολόνες στο κέντρο του ναού, αλλά με διαφορετικό σύστημα που δείχνει σαν να αιωρείται. Ο ναός και το όνομα της Παρηγορήτισσας τυλίγεται από έναν εξαιρετικά όμορφο λαϊκό θρύλο. Ο πρωτομάστορας που έκτιζε το ναό ήταν φημισμένος και γι' αυτό περιζήτητος τεχνίτης. Κατά το κτίσιμο του ναού χρειάστηκε να λείψει μακριά για πολύ καιρό, καθώς τον είχαν καλέσει για να βγάλει τα σχέδια κάποιας άλλης εκκλησίας και άφησε στο πόδι του το βοηθό του. Εκείνος πανέξυπνος, άλλαξε τα σχέδια και η εκκλησία έγινε ασύγκριτα ωραιότερη από ότι είχε αρχικά σχεδιαστεί. Όταν ο πρωτομάστορας γύρισε και είδε το αποτέλεσμα, έσκασε από τη ζήλια του. Για να τιμωρήσει το βοηθό του, τον κάλεσε στη στέγη για να του δείξει κάποιο λάθος του και τον έσπρωξε από εκεί. Καθώς έπεφτε ο βοηθός όμως πιάστηκε από τον πρωτομάστορα και τον παρέσυρε και εκείνον στην πτώση. Η Παναγία φανερώθηκε στη μάνα του βοηθού για να την παρηγορήσει για τον άδικο χαμό του γιου της και έτσι πήρε ο ναός ονομάστηκε Παρηγορήτισσα.

georgethodis.webnode.gr

mixanitouxronou.gr