Οι «δικοί μας» νεκροί στο έπος του 1940.

Οι «δικοί μας» νεκροί στο έπος του 1940.

Του Δημήτρη Στεργιούλη

Μπορεί να κουράζει ο επετειακός χαρακτήρας των εθνικών γιορτών, με τους ανούσιους πανηγυρικούς και τις φανταχτερές φτιασιδωμένες παρελάσεις. Όμως το έπος του ΄40, η κορυφαία αντιστασιακή πράξη του λαού μας, το λαμπρότερο κομμάτι της σύγχρονης ιστορίας μας βαμμένο με αίμα και αυτοθυσία, δεν θα πάψει ποτέ να μας συγκινεί και να μας εμπνέει. Mε αφορμή τον εορτασμό της επετείου της 28ης Οκτωβρίου ας θυμηθούμε μέσα από ένα μικρό αφιέρωμα Θεοδωριανίτες νεκρούς, τους δικούς μας ήρωες του '40.

Οι περισσότεροι γνωρίζουμε ότι ο πρώτος νεκρός Έλληνας αξιωματικός στον πόλεμο του '40, είναι ο υπολοχαγός Αλέξανδρος Διάκος από τη Ρόδο. Λίγοι όμως γνωρίζουν ότι ανάμεσα στους πρώτους νεκρούς του πολέμου, βρίσκονται και δυο Θεοδωριανίτες: ο έφεδρος ανθυπολοχαγός Λευτέρης Ντάσκας, από τον Πλάτανο Τρικάλων καταγόμενος από τα Θεοδώριανα και ο Σπύρος Τλούπας στρατιώτης του 3/40 συντάγματος Ευζώνων.

Λευτέρης Ντάσκας

Ξημερώματα 1ης Νοέμβρίου 1940. Ο 2ος λόχος του 4ου Συντάγματος Πεζικού επιχειρεί ανακατάληψη της Γραμμής "Γύφτισσα - Οξυά" και του υψώματος «Τσούκα» που βρίσκεται ανάμεσα στα χωριά Φούρκα Ιωαννίνων και Ζούζουλη Καστοριάς. Στη μάχη πέφτει νεκρός ο διοικητής του λόχου, υπολοχαγός Αλέξανδρος Διάκος, 29 χρονών από την Ιταλοκρατούμενη ακόμα Ρόδο.

Τη διοίκηση του λόχου αναλαμβάνει ο Λευτέρης Ντάσκας 38 χρονών, έφεδρος ανθυπολοχαγός, ο οποίος τα αμέσως επόμενα λεπτά πέφτει και ο ίδιος νεκρός από πυρά πολυβόλου. Στη μάχη εκείνη πιάστηκαν αιχμάλωτοι τρεις Ιταλοί αξιωματικοί και 222 ιταλοί οπλίτες. Επιτεύχθηκε η ανακατάληψη της Γραμμής Γύφτισσα – Οξιά και ο ελληνικός στρατός κατέγραψε τους πρώτους ήρωες, τους πρώτους νεκρούς του Έλληνες αξιωματικούς.

“Σύμφωνα με την διαταγή αντεπιθέσεως, το πρωί της 1ης Νοεμβρίου η Διλοχία του Ι τάγματος του 4ου συντάγματος έπρεπε να καταλάβει το χωριό Φούρκα, δυτικά της Ζούζουλης. Μπροστά από αυτή υψώνεται το όρος Τσούκα με υψόμετρο 1157 μ. καλυμμένο από δάση. Έπρεπε λοιπόν να καταληφθεί η Τσούκα και ο διοικητής του λόχου ζητεί από τους στρατιώτες του μια τελευταία προσπάθεια, είχαν ακολουθήσει δυο αποτυχημένες, για την κατάληψη της Τσούκας. Η ώρα ήταν 12 και η φωνή του Διάκου αντήχησε πάλι. «Εμπρός δια της λόγχης». Μόνο ο Ντάσκας και λιγοστοί άνδρες τον ακολουθούν τη φορά αυτή. Οι άνδρες προχωρούν και η πρώτη ιταλική γραμμή καταλαμβάνεται και πάλι. Όμως βρέθηκε ακριβώς απέναντι από ένα ιταλικό πολυβόλο. Προσέξατε κύριε υπολοχαγέ, φώναξε ο Ντάσκας. Ορθός ο Διάκος με το όπλο του έβαλε κατά του χειριστή του ιταλικού πολυ- βόλου. Αλλά το ξερό κροτάλισμα του πολυβόλου αντήχησε και πάλι και έτσι ο Διάκος έπεσε νεκρός. Μας φάγανε τον υπολοχαγό, φώναξε ο Ντάσκας. Ήταν οι τελευταίες λέξεις που πρόφερε καθώς πήγαινε προς το μέρος που είχε πέσει ο Διάκος. Μια ριπή τον εσώριασε και αυτόν νεκρό…. Η Τσούκα κατελήφθη τις επόμενες ημέρες, ο Διάκος και ο Ντάσκας ήταν οι πρώτοι αξιωματικοί νεκροί του πολέμου”. (Στοιχεία από τη μεγάλη εικονογραφημένη ιστορία του Ελληνοϊταλικού και Ελληνογερμανικού πολέμου 1940-1941 του Αλέξανδρου Εδιπίδου)

Η σχετική αναφορά που έφτασε στα χέρια του Δαβάκη ανέφερε:

«Πολλαπλάσιαι ιταλικαί δυνάμεις αντεπετέθησαν κατά των οπλιτών του λόχου… Με αδάμαστον αποφασιστικότητα και ακλόνητον θάρρος ο υπολοχαγός Διάκος Αλέξανδρος κατόρθωσε ν’ ανασυντάξη εκ τρίτου τον λόχον, να τον εμψυχώση και να τον ρίψη μετά νέας ορμής εναντίον των λυσσωδώς αμυνομένων Ιταλών. Καθ’ ον δε χρόνον διά τετάρτην φοράν ο δοκιμασθείς λόχος εκαλείτο με την λόγχην εφ όπλου να αντιμετωπίση νέαν, θραυσθείσα και αυτή, αντεπίθεσιν του εχθρού διά της τελικής εφόδου του. Ο δε ηρωικός διοικητής του λόχου αυτού, τεθείς επικεφαλής, εκραύγασε με φωνήν Αρεως: «Εμπρός, παιδιά, για μια μεγά λη Ελλάδα και μιαν ελεύθερη Δωδεκάνησο», ριπή πολυβόλου τον εφόνευσεν. Τη διοίκηση του Λόχου αναλαμβάνει αμέσως ο 38χρονος έφεδρος ανθυπολοχαγός Ελευθέριος Ντάσκας από τον Πλάτανο Τρικάλων. Σε λίγα λεπτά της ώρας πέφτει και αυτός».

Ο Λευτέρης Ντάσκας τάφηκε από ντόπιους στον οικισμό Ζούζουλη της Καστοριάς. Γεννήθηκε στον Πλάτανο Τρικάλων. Γιός του δάσκαλου Χρήστου Ντάσκα, ο οποίος γεννήθηκε στα Θεοδώριανα, αλλά στις αρχές του περασμένου αιώνα εγκαταστάθηκε στον Πλάτανο Τρικάλων. Το τελευταίο από τα έξι αγόρια της οικογένειας. Ακολουθεί στο δρόμο της θυσίας για την πατρίδα τον μεγαλύτερο αδερφό του Νίκο, ο οποίος σκοτώθηκε στον πόλεμο του 1914-18.

Στην πλατεία του Πλάτανου Τρικάλων έχει στηθεί από το 1980 ορειχάλκινη προτομή του Ελ. Ντάσκα. Από τότε τελούνται προς τιμήν του την πρώτη Κυριακή κάθε Νοεμβρίου τα “Ελευθέρια ”, πολιτιστικές – αθλητικές εκδηλώσεις, αφού ήταν και πρωταθλητής του Γυμναστικού συλλόγου Τρικάλων. Επίσης στην Άρτα, οδός στην περιοχή «Τρίγωνο» έχει πάρει το όνομά του.

 Σπύρος Τλούπας

Γεννήθηκε στα Θεοδώριανα το 1916. Η 28η του Οκτώβρη τον βρίσκει στα 25 χρόνια του να υπηρετεί στο 3/40 Σύνταγμα Ευζώνων της 8ης Μεραρχίας με έδρα το Καλπάκι. Στο ίδιο Σύνταγμα υπηρετούν και άλλοι Θεοδωριανίτες, όπως ο μπαρμπα Κώστας Παπαντζίκος, ο οποίος θυμόταν πολύ καλά τη μοιραία μάχη:

«Είναι οι πρώτες ώρες του πολέμου και η 8η Μεραρχία καλείται να αναχαιτίσει τις πρώτες επιθέσεις των Ιταλών. Πρώτο στις φοβερές μάχες στο Καλπάκι ρίχνεται το 3/40 Σύνταγμα με τους Θεοδωριανίτες. Ο Τλούπας, πέφτει βαριά τραυματισμένος  από βλήμα όλμου. Ξεψυχά σχεδόν αμέσως».

Σύμφωνα με άλλες μαρτυρίες, έπεσε βαριά τραυματισμένος και εκλιπαρούσε μέχρι την τελευταία του στιγμή τον συγχωριανό μας Γρ. Κουτσούκη να τον λυτρώσει, σκοτώνοντάς τον ο ίδιος.

Έπεσε χαράματα της 28^ης Οκτωβρίου, την πρώτης κιόλας μέρας του πολέμου πριν ακόμα ηχήσουν οι ανατριχιαστικές σειρήνες του πολέμου και ενώ οι Έλληνες κοιμούνται ακόμα. Είναι ο πρώτος νεκρός του 3/40 συντάγματος Ευζώνων στον Ελληνοϊταλικό πόλεμο.

Γιώργος Λεωνίδα Διαμάντης

Δεκανέας πατέρας τεσσάρων παιδιών. Τραυματίζεται στις 10 Δεκέμβρη 1940 στα υψώματα του Τεπελενίου, από βλήμα όλμου στο κεφάλι. Μεταφέρεται στα Γιάννινα κι από κει με πλοίο από την Πρέβεζα στην Αθήνα. Πεθαίνει στις 9 Γενάρη του ’41 στο παρεκκλήσι του Ιπποκράτειου νοσοκομείου σε ηλικία 32 χρονών.

Φώτης Χρήστου Διαμάντης

Δεκανέας 28 χρονών. Τραυματίζεται στον αυχένα από βλήμα όλμου το πρωί της Μεγάλης Τρίτης του ’41 στο 415 ύψωμα της Πουλιάνας κοντά στους Καλαρύτες. Πεθαίνει την ίδια μέρα κατά τη μεταφορά του στα Γιάννινα.

Γιάννης Δημητρίου Χάιδος

Τραυματίζεται στο χέρι παθαίνει γάγγραινα και εξαιτίας του τραύματος πεθαίνει το 1945.

Σαν ελάχιστο φόρο τιμής στους πεσόντες συγχωριανούς μας, οι σκόρπιοι στίχοι από το αριστούργημα του Οδυσσέα Ελύτη: «Άσμα ηρωικό και πένθιμο για το χαμένο ανθυπολοχαγό της Αλβανίας»

…..Χωρίς άλλα κεριά  κείτεται στην τσουρουφλισμένη χλαίνη.

Άδειο το κράνος, λασπωμένο το αίμα, στο πλάι το μισοτελειωμένο μπράτσο.

Κι ανάμεσ' απ' τα φρύδια  μικρό πικρό πηγάδι, δαχτυλιά της μοίρας

μικρό πικρό πηγάδι κοκκινόμαυρο πηγάδι όπου κρυώνει ή θύμηση!

…..Τα βουνά της Αλβανίας βροντήξανε.

Ύστερα λιώσαν  χιόνι να ξεπλύνουν το κορμί του, σιωπηλό ναυάγιο της αυγής.

Και το στόμα του, μικρό πουλί ακελάηδιστο ….

Βρόντηξαν τα βουνά της Αλβανίας

Δεν έκλαψαν Γιατί να κλάψουν;

Ήταν γενναίο παιδί! Με βήμα πρωινό στη χλόη που μεγαλώνει  ολοένα εκείνος ανεβαίνει.

Πουλιά τον χαιρετούν, του φαίνονται αδερφάκια του.

Άνθρωποι τον φωνάζουν, του φαίνονται συντρόφοι του "Πουλιά καλά πουλιά μου, εδώ τελειώνει ο θάνατος!"

 "Σύντροφοι σύντροφοι καλοί μου, εδώ ή ζωή αρχίζει"

Οι φωτογραφίες είναι από το βιβλίο του Ρήγα Σκουτέλα: ΤΑ ΘΕΟΔΩΡΙΑΝΑ Άρτας

Πηγή