Μαριζα Κωχ: Το 1976 μου τηλεφωνεί ο Χατζιδάκις. «Πάρε ένα λαούτο και φύγε για Χάγη στη Γιουροβίζιον. Μέχρι το πρωί θέλω να μου 'χεις ένα τραγούδι για την τουρκική εισβολή στην Κύπρο» «Παναγιά μου - Παναγιά μου»

Το 1976 μου τηλεφωνεί ο Χατζιδάκις. «Πάρε ένα λαούτο και φύγε για Χάγη στη Γιουροβίζιον. Μέχρι το πρωί θέλω να μου 'χεις ένα τραγούδι για την τουρκική εισβολή στην Κύπρο». Αυτό έγινε στις 10 το βράδυ κι ήθελε το κομμάτι μέχρι τις 10 το άλλο πρωί. Όλη νύχτα απ' το τηλέφωνο με τονΜιχάλη Φωτιάδη στη Θεσσαλονίκη γράψαμε τους στίχους στο «Παναγιά μου - Παναγιά μου». Βγήκε μοιρολόι, όπως το ήθελε ο Χατζιδάκις, ενορχηστρωμένο από τον Μάικ Ροζάκη. Στη Χάγη ξεκίνησαν πορείες διαμαρτυρίας από τους Τούρκους σε όλες τις γειτονικές χώρες της Ευρώπης κατά της ελληνικής συμμετοχής. Όταν παίχτηκε το κομμάτι μας, η τουρκική τηλεόραση έριξε χορό της κοιλιάς. Προηγουμένως με έπιασαν οι διοργανωτές και μου είπαν να μη βγω γιατί σύμφωνα με πληροφορίες υπήρχε ελεύθερος σκοπευτής μέσα στην αίθουσα και κινδύνευε η ζωή μου. Βγήκα με υπογραφή, δηλαδή ότι τραγουδώ με δική μου ευθύνη. Δεν γινόταν να κάνω πίσω, το μήνυμα έπρεπε να το πάρει ολόκληρη η Ευρώπη. Θυμάμαι ότι η Αγγλία μας έδωσε μηδέν, ενώ η Γαλλία δεκάρι, εν ολίγοις οι χώρες πήραν ξεκάθαρη πολιτική θέση. Η συνέχεια εδώ

Ας δούμε ένα μέρος από το παρασκήνιο της πιο ιδιαίτερης και ξεχωριστής ελληνικής συμμετοχής: ο Μάνος Χατζηδάκις, με την ιδιότητα του διευθυντή του Τρίτου Προγράμματος, ανέθεσε απευθείας στη Μαρίζα Κωχ τη σύνθεση ενός άσματος για το δράμα της Κύπρου. Το τραγούδι, βασισμένο σε ένα ηπειρώτικο μοιρολόι, γράφτηκε σε μια νύχτα. Οι στίχοι γράφτηκαν από εκείνη (κουπλέ, ρεφραίν) και το Μιχάλη (Μάκη) Φωτιάδη (κουπλέ), κατά τη διάρκεια μιας τηλεφωνικής τους συνδιάλεξης. Την αμέσως επόμενη μέρα γυρίστηκε το φιλμάκι στην Πελοπόννησο (κυρίως στον Μυστρά), που προβλήθηκε στους τίτλους της εκπομπής «Μουσική βραδυά» του Γιώργου Παπαστεφάνου. Ένα δεύτερο φιλμάκι, στον Παρθενώνα αυτή τη φορά, προβλήθηκε ως καρτ-ποστάλ τη βραδιά της Γιουροβίζιον.

Η Τουρκία απέχει και μάλιστα την ώρα του ελληνικού τραγουδιού μεταδίδει το εθνικιστικό άσμα «Memleketim» (Μητέρα γη), που ακουγόταν την ώρα της εισβολής. Η Μαρίζα Κωχ, όπως η ίδια μας εκμυστηρεύθηκε σε μια συνέντευξη που έκανε πάταγο, όταν δημοσιεύτηκε, εμφανίστηκε με αλεξίσφαιρο, διότι είχε δεχθεί απειλές από τους Γκρίζους Λύκους, οι δε Τούρκοι μαγαζάτορες που ζούσαν στη Χάγη είχαν κατέβει σε πορεία διαμαρτυρίας και ζητούσαν την απόσυρση του ελληνικού τραγουδιού. Όχι μόνο αυτό, αλλά είχαν κάνει και διάβημα στην EBU και το Ολλανδικό Υπουργείο Εξωτερικών.

Παράλληλα αντιδρούσαν κι αρκετές χώρες, θεωρώντας το τραγούδι πολιτικό και ακατάλληλο για Γιουροβίζιον (η Jamala δεν είχε ανακαλυφθεί ακόμα…) μέχρι που έκανε δυναμική παρέμβαση η Γαλλία και κράτησε την Ελλάδα στον διαγωνισμό. Επικράτησε τότε η άποψη: «Αφήστε τη να τραγουδήσει, αλλά μην την ψηφίζετε».

Ακόμα χειρότερα, συνελήφθη ένας Τούρκος ακροβολιστής που αποπειράθηκε να σκοτώσει τη Μαρίζα Κωχ. Τότε οι Ολλανδοί διοργανωτές έβαλαν την ελληνική αποστολή να υπογράψει ένα χαρτί ότι η ερμηνεύτρια θα βγει στη σκηνή με δικό της ρίσκο. Ο Ζακ Μεναχέμ, ο οποίος συνόδευε την αποστολή, την παρότρυνε να τα παρατήσει όλα και να φύγει. Ευτυχώς, όμως, αυτό δεν έγινε. Η Ολλανδική τηλεόραση, πάντως, όχι μόνο δεν ενέδωσε στις πιέσεις, αλλά την κάλεσε να εμφανιστεί και σε ένα σώου λίγες μέρες μετά, για το λόγο αυτό δεν επέστρεψε με την υπόλοιπη αποστολή, αλλά παρέμεινε στη Χάγη.

Στο λαούτο τη συνόδευσε ο Δημήτρης Ζουμπούλης. Μάλιστα, σε κάποιες ιστορίες του διαγωνισμού η συμμετοχή μας γράφεται ερμηνευμένη ως ντουέτο, από τους “Μαρίζα Κωχ και Δημήτρη Ζουμπούλη“.